Μαθησιακές δυσκολίες στην σχολική τάξη: είδη και σημάδια

Σε αντίθεση προς άλλες δυσκολίες ή ανεπάρκειες, όπως για παράδειγμα η ανεπαρκής όραση ή ακοή, μια δυσκολία στην μάθηση, είναι μια κρυμμένη ανημποριά.

Πολλές φορές, δεν αφήνει ορατά σημάδια που θα καλούσαν τους άλλους, να δείξουν κατανόηση ή να προσφέρουν στήριξη.

Μια μαθησιακή δυσκολία, είναι μια διαταραχή που επηρεάζει την ικανότητα των ανθρώπων, είτε να ερμηνεύουν ότι βλέπουν και ακούν, είτε να συνδέουν πληροφορίες που λαμβάνουν από διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου. Αυτοί οι περιορισμοί που βιώνουν οι άνθρωποι με μαθησιακές δυσκολίες, εκδηλώνονται με ποικίλους τρόπους: ως συγκεκριμένες δυσκολίες στην χρήση γραπτής ή προφορικής γλώσσας, συντονισμού, αυτοελέγχου ή προσοχής. Αυτού του τύπου οι δυσκολίες, μπορεί να παρεμποδίζουν την εκμάθηση ανάγνωσης ή γραφής, ή την εκτέλεση μαθηματικών πράξεων.

Οι μαθησιακές δυσκολίες, μπορεί να βιώνονται σε όλη την ζωή των ανθρώπων και να επηρεάζουν πολλούς τομείς δραστηριοτήτων όπως: σχολικές επιδόσεις, οικογενειακή ζωή, μερικές φορές ακόμη και τις φιλικές σχέσεις και τα παιχνίδια των παιδιών. Σε ορισμένους ανθρώπους, μπορεί να εμφανίζονται πολλές μαθησιακές δυσκολίες, ενώ άλλοι μπορεί να έχουν ένα τελείως συγκεκριμένο μαθησιακό πρόβλημα, που ενδεχομένως δεν ενοχλεί σημαντικά την ζωή τους.

Ποια είναι τα είδη των μαθησιακών δυσκολιών:

Κάθε πρόβλημα μάθησης, δεν σημαίνει απαραίτητα ότι συνιστά μια μαθησιακή δυσκολία. Πολλά παιδιά απλώς αργούν να αναπτύξουν ορισμένες δεξιότητες, συνεπώς κάτι που μοιάζει μα μαθησιακή δυσκολία ενδέχεται να είναι απλά μια καθυστέρηση στην ωρίμανση του παιδιού. Άρα, για να διαγνωστεί μαθησιακή δυσκολία θα πρέπει να πληρούνται κάποια κριτήρια. Σε γενικές γραμμές, οι μαθησιακές δυσκολίες διαιρούνται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες:

1. Αναπτυξιακές Διαταραχές λόγου και ομιλίας
   Τα προβλήματα λόγου και ομιλίας, είναι συνήθως τα πρώτα σημάδια μιας μαθησιακής δυσκολίας. Τα άτομα με αναπτυξιακές διαταραχές λόγου και ομιλίας, δυσκολεύονται να παράγουν έναρθρο λόγο, να χρησιμοποιήσουν την γλώσσα για να επικοινωνήσουν με άλλους ή να κατανοήσουν όσα λένε οι άλλοι. Η συγκεκριμένη διάγνωση, ανάλογα με τα είδος της δυσκολίας, μπορεί να είναι:

• Αναπτυξιακή διαταραχή άρθρωσης: Τα παιδιά σε αυτή την κατηγορία, μπορεί να δυσκολεύονται να ελέγχουν τον ρυθμό της ομιλίας τους ή να μην παράγουν αρκετά φωνήματα.
• Αναπτυξιακή διαταραχή γλωσσικής έκφρασης: Μερικά παιδιά με γλωσσικά προβλήματα, μπορεί να δυσκολεύονται να εκφράσουν τις σκέψεις τους με την ομιλία. Για παράδειγμα, ένα παιδί 4 ετών που χρησιμοποιεί μόνο φράσεις που αποτελούνται από δύο μόνο λέξεις, πιθανότητα έχει μια τέτοια διαταραχή.
• Αναπτυξιακή διαταραχή γλωσσικής αντίληψης: Τα παιδιά σε αυτή την κατηγορία, δεν είναι σε θέση να αντιληφθούν το νόημα ορισμένων ήχων, λέξεων ή προτάσεων που ακούν. Η χρήση και η κατανόηση της ομιλίας συνδέονται άμεσα, γι’ αυτό πολλά παιδιά με αντιληπτικές γλωσσικές διαταραχές, έχουν επίσης και διαταραχή γλωσσικής έκφρασης.

2. Διαταραχές στις σχολικές δεξιότητες
   Οι μαθητές με διαταραχές στις σχολικές δεξιότητες, συνήθως μένουν πίσω από τους συμμαθητές τους στην ανάγνωση, τη γραφή ή τις μαθηματικές δεξιότητες. Οι διαγνώσεις στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνουν:

• Αναπτυξιακή διαταραχή στην γραφή: Η γραφή όπως και η ανάγνωση, κινητοποιεί διάφορες περιοχές του εγκεφάλου. Τα εγκεφαλικά δίκτυα για το λεξιλόγιο, τη γραμματική, την κίνηση του χεριού και την μνήμη, πρέπει όλα να βρίσκονται σε σωστή σειρά, διότι ένα πρόβλημα σε κάποια από τα προαναφερθέντα μπορεί να επιφέρει μια διαταραχή στην γραφή.
• Αναπτυξιακή αναγνωστική διαταραχή: Αυτός ο τύπος διαταραχής γνωστός και ως δυσαναγνωσία, είναι πολύ διαδεδομένος και παρουσιάζεται στο 2% έως 8% των μαθητών μιας σχολικής τάξης, δημοτικού σχολείου. Τα παιδιά που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία, δυσκολεύονται να εστιάσουν την προσοχή τους στα τυπωμένα γράμματα και να ελέγξουν τις κινήσεις των ματιών από τα αριστερά προς τα δεξιά, να αναγνωρίσουν τους ήχους που αντιστοιχούν στα γράμματα ή να κατανοήσουν τις λέξεις και την γραμματική.
• Αναπτυξιακή διαταραχή στην αριθμητική: Η αριθμητική, ως υπολογιστική διαδικασία, περιλαμβάνει διάφορες επιμέρους δεξιότητες όπως την αναγνώριση αριθμών και συμβόλων, την απομνημόνευση δεδομένων και την κατανόηση αφηρημένων εννοιών. Τα παιδιά που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία παρουσιάζουν δυσκολίες στους παραπάνω τομείς.

Πολλοί παράγοντες της ομιλίας, της ακρόασης, της ανάγνωσης και της αριθμητικής, αλληλεπικαλύπτονται και συγκροτούνται με την συμμετοχή των ίδιων εγκεφαλικών λειτουργιών. Επομένως, δεν εκπλήσσει το γεγονός, ότι πολλά παιδιά μπορεί να λάβουν διάγνωση όχι μόνο για μία αλλά για περισσότερες μαθησιακές διαταραχές. Για παράδειγμα, η ικανότητα να κατανοεί κάποιος την γλώσσα, αποτελεί προϋπόθεση για την εκμάθηση της ομιλίας. Άρα, κάθε διαταραχή που παρεμποδίζει την ικανότητα στην κατανόηση της γλώσσας, θα επηρεάσει αρνητικά την ανάπτυξη της ομιλίας, η οποία με την σειρά της παρεμποδίζει την εκμάθηση της ανάγνωσης και της γραφής.

Εντοπισμός των μαθησιακών δυσκολιών

Κατά τις συνηθισμένες επισκέψεις στον παιδίατρο, ο γιατρός παρακολουθεί και καταγράφει πιο εξειδικευμένα σημάδια της ανάπτυξης του παιδιού, περιμένοντας να αναγνωρίσει τα βασικά αναπτυξιακά ορόσημα. Οι γονείς, είναι συνήθως οι πρώτοι που παρατηρούν κάποιες ολοφάνερες καθυστερήσεις στην επίτευξη των πρώτων αναπτυξιακών στόχων, ενώ ο παιδίατρος, μπορεί να προσέξει λιγότερο εμφανή σημάδια καθυστερήσεων, όπως για παράδειγμα, κάποια έλλειψη συντονισμού.

Όμως ο δάσκαλος της τάξης, όταν το παιδί εγγραφεί στο σχολείο, είναι εκείνος που θα αντιληφθεί κάποιες επίμονες δυσκολίες στην ανάγνωση, την γραφή ή την αριθμητική. Όσο οι εργασίες του σχολείου γίνονται πιο σύνθετες, το παιδί με κάποια μαθησιακή δυσκολία μπορεί να μπερδεύεται στην διαχείριση πληθώρας πληροφοριών.

Τα παιδιά που είναι ήσυχα στην τάξη ή έχουν υψηλή νοημοσύνη, πολλές φορές προχωρούν χωρίς καμιά εκπαιδευτική στήριξη και οι δυσκολίες τους παραμένουν αδιάγνωστες.

Από την άλλη πλευρά παιδιά τα οποία μπορεί να παρουσιάζουν συνωδά προβλήματα όπως διάσπαση προσοχής ή υπερκινητικότητα, εντοπίζονται πιο γρήγορα οι μαθησιακές τους δυσκολίες, εξαιτίας της παρορμητικής και άτακτης συμπεριφοράς τους.

Τι θα πρέπει όμως να κάνουν γονείς, γιατροί και δάσκαλοι, εάν βασικά αναπτυξιακά ορόσημα δεν κατακτώνται από ένα παιδί;

Η απάντηση δεν είναι σε όλες τις περιπτώσεις ίδια. Μερικές φορές είναι φρόνιμο να περιμένουμε ώστε να ωριμάσει περισσότερο ο εγκέφαλος και οι γνωστικές λειτουργίες. Ωστόσο, αν το ζητούμενο αναπτυξιακό στάδιο έχει καθυστερήσει πολύ, εάν υπάρχει ιστορικό μαθησιακών δυσκολιών στην οικογένεια ή υπάρχουν περισσότεροι του ενός, τομείς που εμφανίζουν καθυστέρηση, τότε η έγκαιρη διάγνωση με σκοπό την κατάλληλη παρέμβαση, πρέπει να επιδιώκεται το συντομότερο δυνατόν.

Πηγή: https://www.psychologynow.gr/